Պացիենտների համար
- Covid 19
- Մաշկային հիվանդություններ
- Մարսողական համակարգ
- Սիրտ-անոթային համակարգ
- Թերապիա
- Ոսկրա-մկանային համակարգ
- Քիթ-կոկորդ-ականջաբանություն
- Նյարդային համակարգ
- Ուրոլոգիա
- Գինեկոլոգիա
- Առաջին օգնություն
- Էնդոկրինոլոգիա
- Վիրաբուժություն
- Առողջ ապրելակերպ
- Ախտորոշում
Սրտի իշեմիկ հիվանդություն
Սրտի իշեմիկ հիվանդությունը (ՍԻՀ) կամ կորոնար հիվանդությունը` սրտի ախտահարում է, որի հիմքում կորոնար անոթների սպազմի և աթերոսկլերոզի պատճառով առաջացած սրտամկանի գործառույթների խախտումն է:
ՍԻՀ-ն աշխարհում ամենատարածված հիվանդություններից է և մահացության ու անաշխատունակության հիմնական պատճառն է: Մահացությունը կազմում է մոտ 0.6-1.6%:
Ի՞նչ է ՍԻՀ-ը
Այս հասկացության ներքո թաքնված է հիվանդությունների մի խումբ, որոնք բնորոշվում են զարկերակների արյան շրջանառության խանգարումներով, ինչն իր հերթին հանգեցնում է սրտամկանի ճիշտ աշխատանքին անհրաժեշտ արյան մատակարարման նվազեցմանը:
Տարբերում են հիվանդության երկու ձևվ` սուր և քրոնիկական: Սուր ՍԻՀ արտահայտվում է սրտամկանի սուր ինֆարկտով, որոշ դեպքերում, նույնիսկ անսպասելի մահով («կորոնար մահ»):
Քրոնիկական ձևվը արտահայտվում է սրտային անբավարարությամբ, առիթմիայով, ստենոկարդիայով: Եթե զարկերակները խցանվում են տրոմբով, կամ խցանումը առաջանում է մանրէների կամ տոքսինների ազդեցության հետևանքով, ՍԻՀ-ը կարող է վերածվել շատ ծանր պաթոլոգիկ վիճակի: Իշեմիայի բարդացման պատճառ կարող են դառնալ աթերոսկլերոզը, զարկերակի սեղումը ուռուցքով կամ օտար մարմնով:
Հիվանդությունը կարող է ունենալ երկու ելք. զարկերակի միջով արյան հոսքի վերականգնման դեպքում, սիրտը կարող է ինքնուրույն վերականգնել աշխատանքը, կամ խցանումը կարող է հանգեցնել մեռուկացում և հյուսվացքների մասնակի նեկրոզ:
Իշեմիան վնասում է ոչ միայն սիրտը: Հաճախ ախտորոշվում է գլխուղեղի և վերջույների իշեմիա:
Իշեմիան հայտնի է նաև այլ անվան տակ` աթերոսկլերոզ: Աթերոսկլերոզի պատճառն է աթերոսկլերոտիկ գնդիկների կուտակումը արյունատար անոթի պատերին: Նշված պատճառով նվազում է անոթի անցանելիությունը և օրգանը ստանում է ավելի քիչ արյուն:
ՍԻՀ դասակարգումը
- Անսպասելի կորոնար մահ:
- Ստենոկարդիա:
- Սրտամկանի ինֆարկտ:
Ախտանշանները
ՍԻՀ-ի կասկած են առաջացնում կրծքավանդակի շրջանի նոպայաձև ցավերը, այն դեպքում, երբ դրանք առաջանում են ֆիզիկական կամ հուզական լարվածությունից և նահանջում են հանգիստ վիճակում:
Կրցքավանդակի շրջանում ցանկացած ցավերի դեպքում անհրաժեշտ է սրտաբանի կոնսուլտացիա, քանի որ ՍԻՀ-ը կրում է ալիքաձև բնույթ և կա անհրաժեշտություն հիվանդության յուրաքանչյուր արտահայտումը ֆիքսելու: Հիվանդների մոտ մեկ երրորդը կարող է ընդհանրապես ոչ մի ցավ չզգալ: «Անսպասելի մահ» ախտանշանի մասին շատ քիչ մտեղեկություններ կան. պարզապես նոպայից մի քանի ճր առաջ հիվանդը զգում է տհաճություն կրծքավանդակի շրջանում, հաճախ նկատվում են հոգեհուզական խանգարումներ, վրա է հասնում մոտեցող մահվան վախը:
Կորոնար մահվան ախտանշաններն են` ուշագնածությունը, շնչառության կանգը, սրտի զարկի բացակայությունը խոշոր անոթների շրջանում, սրտի բախման բացակայությունը, աջքերի բիբերի լայնացումը, մաշկի մոխրագույն երանգը:
Ստենոկարդիան հիմնական արտահայտվում է ցավով, որը տեղակայված է կրծքավանդակի ձախ հատվածում, թափանցում է դեպի ձեռք, պարանոց, թիկունք: Ցավը զուգակցվում է ծանրության, այրոցի, ճնշվածության զգացումը կրծքավանդակի շրջանում:
ՍԻՀ-ով հիվանդների հիմնական և ընդհանուր ախտանիշներն են. մահվան վախը, տագնապը, ընդհանուր թուլությունը, առատ քրտնարտադրությունը, սրտխառնոցը, սրտի զարկի կտրուկ արագացումը:
Պատճառները
Աթերոսկլերոտիկ բշտիկների կուտակման պատճառով առաջացած տրոմբը ժամանակի ընթացքում հանգեցնում է արյունատար անոթի անանցելիութանը, ինչը բերում է սրտամկանի սնուցման քրոնիկական խանգարմանը, ինչն արտահայտվում է լարվածության ստենոկարդիայով: Թրոմբի առաջացումն ու սանոթային սպազմը հանգեցնում են սրտամկանի արյան ծրջանառության խանգարում և զարգանում է սրտամկանի ինֆարկտ:
ՍԻՀ կարող են առաջացնել անև այլ պատճառներ. սրտի զանգվածի աճը, կորոնար զարկերակների բնածին խանգարումները, ինֆեկցիոն հիվանդությունները: Սակայն հարկ է նշել, որ բոլոր պատճառները բերում են անոթի լուսանցքի նեղացմանը, և ՍԻՀ միակ պատճառ է, այնուամենայնիվ` անոթի նեղացումը և սնուցման խանգարումը:
Դիտարկվում են ՍԻՀ առաջացման փոփոխական գործոններ.
- զարկերակային գերճնշումը,
- ծխախոտամոլությունը,
- մարմնի ավելորդ քաշը,
- շաքարային դիաբետը,
- հիպոդինամիան,
- ոչ ճիշտ սնունդը,
- արյան մեջ խոլեստերինի բարձր պարունակությունը,
- յարդա-հոգեկան լարվածությունը,
- ալկոհոլիզմը:
Ամենավտանգավոր գործոններն են զարկերակային գերճնշումը, շաքարային դիաբետը, ծխախոտամոլությունն ու ճարպակալումը:
Չփոփոխվող գործոններն են.
- 50-60 բարձր տարիքը,
- արական սեռը,
- ժառանգականությունը:
Բուժումը
ԱԽտորոշման և բուժման կարևորագույն պայմանն է` բժշկի և հիվանդի համատեղ աշխատանքը մի քանի ուղղություններով:
Ախտորոշման գործընթացը ներառում է. լաբորատոր հետազոտություններ (խոլեստերինի մակարդակը, ինֆարկտին և ստենոկարդիային բնորոշ ֆերմենտների առկայությունը արյան մեջ), էլեկտրասրտագրումը, սրտի գերձայնային հետազոտությունը և այլ:
Բուժումը ներառում է ոչդեղորայքային և դեղորայքային մոտեցումներ: Սննդակարգի, ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության, հուզական լարվածության կարգավորումը` պարտադիր նախապայման է հակաագրեգանտների, բ-ադրենաբլոկատորների, հիպոխոլեստերինեմիկ դեղերի, նիտրատների, հակակոագուլյանտների, ԱՊՖ-պաշարիչների, բջջային մետաբոլիզմը կարգավորող պատրաստուկների կիրառման: Տարածում է ստացել ՍԻՀ վիրաբուժական բուժումը` կորոնար շունտավորումը, էնդովասկուլյար վիրահատությունները:
Բուժման նպատակն է հիվանդի կյանքի որակի բարձրացումը, կյանքի երկարացումը, անսպասելի մահվան, սրտամկանի ինֆարկտի, ոչստաբիլ ստենոկարդիայի զարգացման կանխումը: